De ’Farm to Fork’-strategie zorgt voor flink wat reuring en niet alleen binnen de Europese Unie. Op wereldniveau begint zich een tweestrijd af te tekenen tussen de benadering van het landbouwbeleid van de EU en de bijna tegengestelde aanpak van de VS.
Het doel dat wordt nagestreefd is op beide continenten hetzelfde, namelijk het terugdringen van de broeikasgasuitstoot in de landbouw om uiteindelijk in 2050 klimaatneutraal te zijn. Alleen als weg daarnaartoe zijn twee totaal verschillende routes uitgestippeld.
Beide partijen zijn kritisch op de gevolgen van elkaars landbouwstrategie. Vooral de uitwerking op de internationale handel is een twistpunt. De VS probeert internationaal al medestanders te werven voor hun aanpak. De EU lijkt daar minder mee bezig, maar de uitwerking van haar strategie heeft waarschijnlijk gevolgen voor andere landen. Wordt de richtingenstrijd in het landbouwbeleid daarmee het terrein van een nieuwe koude oorlog tussen beide agrarische grootmachten?
Waar zitten de verschillen?
De EU kiest voor het verminderen van de inputs, onder meer door het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest fors te reduceren en een kwart van de landbouw om te vormen naar biologisch. Hoewel er in verschillende studies grote twijfels worden geuit over de daadwerkelijke milieuwinst, de kans op lagere productie en het risico dat de EU afhankelijk wordt van voedselimport, nam het Europese Parlement de Farm to Fork-strategie vorige week nog in grote meerderheid aan.
De VS kiest er juist voor om de productie per hectare nog verder te verhogen, onder andere door nieuwe technologieën als genetische modificatie en precisielandbouw vrij baan te geven. ”Ik geloof niet dat je productie op hoeft te offeren voor verduurzaming of dat verduurzaming ten koste gaat van productiviteit”, zei Tom Vilsack, minister van Landbouw van de VS, vorige week op het World Food Prize symposium. ”Je kunt beide doen.”
Problemen bij internationale handel
Beide strategieën hebben hun voors en tegens, maar kunnen in principe werken. Het wordt echter een probleem als landen met het ene systeem handel drijven met landen die het andere systeem volgen. De Europese agrosector vreest door de hogere productiekosten te worden weggevaagd door buitenlandse producenten. Maar ook de Amerikanen hebben grote zorgen over de gevolgen van de Farm to Fork-strategie op hun agrarische sector. Het pijnpunt voor de Amerikanen is alleen niet dat ze de concurrentie met de Europese boeren schuwen, maar de toegang tot bepaalde markten verliezen. En die angst is wellicht reëler dan veel Europeanen denken.
Machtspositie
Hoewel er veel al dan niet terechte kritiek is op het functioneren van de EU, zijn vriend en vijand het er over eens dat de EU een sterk handelsblok vormt op het wereldtoneel. De 27 lidstaten hebben gezamenlijk circa 450 miljoen inwoners en telt daarmee na China en India de grootste bevolking ter wereld. De VS volgt op enige afstand en telt 330 miljoen inwoners. Europa is daarbij ook nog eens redelijk welvarend, zeker als je het vergelijkt met de gemiddelde Chinees of Indiër.
De eisen die in Europa worden gesteld zijn voor de exporterende landen nog steeds leidend om toegang te krijgen of te houden tot de grote interne markt van de EU. Dat buitenlandse partijen daar veel voor over hebben, is al vaker gebleken. Denk bijvoorbeeld aan de Amerikaanse techbedrijven (zoals Youtube, Facebook en Microsoft) die in 2018 niet langer de Amerikaanse privacyregels volgen, maar en masse de strenge Europese privacy wetgeving overnamen om toegang te houden tot de Europese consument.
Het Amerikaanse ministerie van landbouw is bang dat er iets soortgelijks staat te gebeuren op het gebied van de landbouw. Dat de EU volgens de eigen meetlat duurzaamheidseisen gaat stellen aan agrarische goederen en dat de producten die daar niet aan voldoen de toegang tot de Europese markt wordt ontzegd. Landen die naar de EU willen exporteren, worden daarmee volgens de VS min of meer gedwongen de Europese standaarden te implementeren. ”We zijn bezorgd dat er barrières worden opgeworpen in bestaande handelsrelaties, die niet wetenschappelijk zijn onderbouwd en belemmeringen vormen in een open handelscultuur”, heeft Vilsack zich al bij verschillende gelegenheden laten ontvallen.
Alternatief vormen
Half september is de Amerikaanse minister daarom gekomen met de ’productiviteitscoalitie’, als tegenhanger van de Farm to Fork-strategie. De nadruk ligt bij de Amerikanen op technologische ontwikkeling en weinig hindernissen op het gebied van handel. Vilsack ziet daarin een voortrekkersrol voor de VS weggelegd met grootschalige projecten waar de nieuwste technologieën op het gebied van klimaatvriendelijk en/of milieubewust boeren worden toegepast. Verschillende bronnen melden dat circa vijftig landen zich inmiddels hebben aangesloten bij de productiviteitscoalitie.
De buurlanden van de VS, Canada en Mexico, hebben ook een uitnodiging gehad zich bij de coalitie te voegen, benadrukte Vilsack nog eens tijdens het World Food Prize-symposium. Bij die bijeenkomst waren ook de ministers van landbouw van Canada en Mexico aanwezig. Beide ministers hielden zich tijdens hun spreektijd op het symposium echter op de vlakte over de uitnodiging van Vilsack. Dat zegt volgens verschillende politieke duiders veel over de macht van de EU. Hoewel landen het misschien niet eens zijn met ingeslagen weg van de EU, zijn verschillende landen voorzichtig stelling te nemen. Toegang tot de lucratieve Europese markt kan daarbij doorslaggevend zijn.
